पेल्विस म्हणजे काय? जाणून घ्या पेल्विसच्या समस्यांचे उपाय (Pelvis meaning in Marathi)

पेल्विस म्हणजे काय जाणून घ्या त्याचे आरोग्य आणि उपचार पेल्विसचा अर्थ, लक्ष

पेल्विस म्हणजे काय? What is a pelvis?

पेल्विस हा शरीराचा खालच्या भागातील एक महत्त्वाचा भाग आहे. पेल्विस म्हणजे शरीराच्या खालच्या बाजूचा तो भाग ज्यामध्ये श्रोणि हाडं, श्रोणि गाठ, आणि त्यातील अवयव सामावलेले असतात. हा भाग मुख्यतः स्त्रिया आणि पुरुषांमध्ये थोडासा वेगळा असतो. पेल्विसमध्ये असलेल्या हाडांचे कार्य आपल्या शरीराला स्थिरता आणि समर्थन देणे आहे. तसेच, पेल्विस आपल्या शरीरातील काही महत्त्वाच्या अवयवांना देखील संरक्षित करतो.

पेल्विसची संरचना आणि हाडे (Structure and bones of the pelvis)

पेल्विस हाडांचे तीन मुख्य भाग असतात: इलियम, इस्कीम, आणि प्युबिस. हे तीन भाग एकत्र येऊन पेल्विस तयार करतात. पेल्विसचे हाडे आपल्या शरीराला स्थिरता देतात आणि आपल्याला हालचाल करण्यासाठी आवश्यक आधार देतात.

पेल्विक गुहा म्हणजे काय? (Pelvic Cavity Meaning in Marathi)

पेल्विसचे कार्य (Pelvis function)

पेल्विक गुहा (Pelvic Cavity) ही पेल्विसच्या आत असलेली एक पोकळी आहे. या पोकळीत आपल्या शरीरातील काही महत्त्वाचे अवयव असतात, ज्यामध्ये मूत्राशय, गर्भाशय, आणि आंत्र यांचा समावेश होतो. पेल्विक गुहा आपल्या अवयवांना सुरक्षित ठेवते आणि त्यांचे कार्य योग्य प्रकारे होण्यासाठी मदत करते.
पेल्विसचे मुख्य कार्य म्हणजे शरीराच्या अवयवांना आधार देणे. पेल्विस हा भाग पोट आणि पायांमध्ये एक दुवा म्हणून कार्य करतो. पेल्विसमध्ये असलेल्या हाडं आणि स्नायू शरीराला उभे ठेवण्यास मदत करतात आणि विविध शारीरिक हालचाली करण्यास मदत करतात. तसेच, पेल्विस हा शरीरातील प्रजनन अवयवांना संरक्षण देतो.

पेल्विसमध्ये असलेले अवयव (Organs in the pelvis)

स्त्रियांमध्ये पेल्विसमध्ये गर्भाशय, डिंबवाही, आणि योनी यांचा समावेश होतो. पुरुषांमध्ये, पेल्विसमध्ये प्रोस्टेट ग्रंथी आणि मूत्रमार्गाचा समावेश होतो. या अवयवांचा कार्य प्रजनन आणि मूत्र विसर्जन या प्रक्रियांमध्ये महत्त्वाचा असतो.

पेल्विसच्या आजारांचे प्रकार (Types of pelvic diseases)

पेल्विसमध्ये विविध प्रकारचे आजार होऊ शकतात, जे सामान्यत: महिलांमध्ये आढळतात. यामध्ये खालील आजारांचा समावेश होतो:

  1. पेल्विक ऑर्गन प्रोलॅप्स (POP): पेल्विसमधील अवयव त्यांच्या सामान्य स्थितीपेक्षा खाली येऊन बाहेर येतात, ज्यामुळे पेल्विक ऑर्गन प्रोलॅप्स होतो.
  2. पेल्विक इन्फ्लॅमेटरी डिसीज (PID): पेल्विसमध्ये संसर्ग झाल्यामुळे ह्या आजाराची सुरुवात होते. यामुळे गर्भाशय, डिंबवाही आणि इतर अवयवांमध्ये सूज येऊ शकते.
  3. एंडोमेट्रिओसिस: या आजारात गर्भाशयाच्या बाहेर गर्भाशयाच्या आतील अस्तरासारख्या ऊतकांची वाढ होते. त्यामुळे पेल्विसमध्ये वेदना आणि इतर समस्यांचे निर्माण होऊ शकते.
  4. फायब्रॉइड्स: हे गर्भाशयाच्या आत असलेल्या पेशींमध्ये होणारे अर्बुद आहेत. हे सामान्यत: निरुपद्रवी असतात, पण यामुळे पेल्विसमध्ये वेदना होऊ शकतात.

पेल्विसच्या आजारांचे कारणे (Causes of pelvic diseases)

पेल्विसमध्ये होणारे आजार अनेक कारणांमुळे होऊ शकतात. यामध्ये जीवाणू, विषाणू, हार्मोन्सची असंतुलन, वंशानुगत कारणे, आणि इतर आरोग्याच्या समस्यांचा समावेश होतो.

पेल्विसच्या आजारांचे लक्षणे (Symptoms of pelvic diseases)

पेल्विसच्या आजारांची लक्षणे सामान्यत: पोटाच्या खालच्या भागात वेदना, लघवी करताना जळजळ, योनिमार्गातून दुर्गंधीयुक्त स्त्राव, आणि मासिक पाळीमध्ये अनियमितता अशी असू शकतात. या लक्षणांची तीव्रता आजाराच्या प्रकारानुसार वेगळी असू शकते.

पेल्विसच्या आजारांची निदान (Diagnosis of pelvic diseases)

पेल्विसच्या आजारांची निदान करण्यासाठी विविध वैद्यकीय तपासण्या केल्या जातात. यामध्ये अल्ट्रासाऊंड, सीटी स्कॅन, एमआरआय, आणि रक्त तपासणींचा समावेश होतो. या तपासण्यांच्या मदतीने डॉक्टर आजाराचे कारण आणि त्याची तीव्रता शोधू शकतात.

पेल्विसच्या आजारांचा उपचार (Treatment of diseases of the pelvis)

पेल्विसच्या आजारांचा उपचार आजाराच्या प्रकारानुसार वेगळा असतो. यामध्ये औषधोपचार, शस्त्रक्रिया, आणि जीवनशैलीमध्ये बदल यांचा समावेश होऊ शकतो. उदाहरणार्थ:
  • पेल्विक ऑर्गन प्रोलॅप्स: या आजारासाठी शारीरिक व्यायाम, पेल्विक फ्लोर एक्सरसाइजेस, किंवा शस्त्रक्रिया वापरली जाऊ शकते.
  • पेल्विक इन्फ्लॅमेटरी डिसीज: या आजारासाठी ऍन्टीबायोटिक्स दिले जातात. यामुळे संसर्ग दूर होतो आणि आजाराची तीव्रता कमी होते.
  • एंडोमेट्रिओसिस: या आजारासाठी हार्मोनल थेरपी, वेदनाशामक औषधे, आणि शस्त्रक्रिया वापरली जाऊ शकते.
  • फायब्रॉइड्स: या आजारासाठी औषधे, होर्मोनल थेरपी, आणि शस्त्रक्रिया वापरली जाऊ शकते.

पेल्विसच्या आजारांचा प्रतिबंध (Prevention of pelvic diseases)

पेल्विसच्या आजारांचा प्रतिबंध करण्यासाठी नियमित वैद्यकीय तपासणी, संतुलित आहार, आणि शारीरिक व्यायाम आवश्यक असतो. तसेच, संसर्गजन्य आजारांपासून बचावासाठी योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे

पेल्विक वेदना कशी ओळखावी? (How to recognize pelvic pain?)

जर तुम्हाला पेल्विसच्या भागात वेदना जाणवत असतील, तर त्याचे कारण शोधणे महत्त्वाचे आहे. पेल्विक वेदना अनेकदा मासिक पाळीच्या दरम्यान होऊ शकते, परंतु ती इतर कारणांमुळे देखील होऊ शकते. वेदनेचे कारण ओळखण्यासाठी आणि योग्य उपचार घेण्यासाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

पेल्विसच्या वेदनांचा उपचार (Treatment of pelvic pain)

पेल्विसमध्ये होणाऱ्या वेदनांचा उपचार वेदनाशामक औषधे, पेल्विक फ्लोर एक्सरसाइजेस, आणि फिजिओथेरपीच्या मदतीने केला जातो. वेदना कमी करण्यासाठी तात्पुरते उपाय जसे की, गरम पाण्याच्या पिशवीचा वापर, आरामदायक पोशाख, आणि स्ट्रेस कमी करणारे तंत्र वापरले जाऊ शकते.

पेल्विसच्या कार्याचे महत्त्व (Importance of pelvic function)

पेल्विस हा शरीराचा एक अत्यंत महत्त्वाचा भाग आहे. हा भाग आपल्या अवयवांना संरक्षण देण्याबरोबरच, शरीराच्या हालचालींमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतो. पेल्विसच्या हाडांच्या संरचनेमुळे आपल्या शरीराला आधार मिळतो. यामुळे आपण उभे राहू शकतो, चालू शकतो, आणि बसू शकतो.  यामुळे पेल्विसची काळजी घेणे आणि त्यासंबंधित आजारांची त्वरित चिकित्सा करणे आवश्यक आहे.

युएसजी अब्दोमेन आणि पेल्विस म्हणजे काय? (USG Abdomen and Pelvis Meaning in Marathi)

युएसजी (USG) म्हणजे अल्ट्रासाऊंड सोनोग्राफी, जी एक वैद्यकीय चाचणी आहे. ही चाचणी आपल्याला आपल्या पोटाच्या आणि पेल्विसच्या आतील अवयवांची स्थिती तपासण्यासाठी उपयोगी ठरते. युएसजीद्वारे डॉक्टर आपल्या अवयवांची स्थिती आणि आरोग्य तपासू शकतात, ज्यामुळे विविध आजारांचे निदान करणे सोपे होते.

पोट आणि पेल्विस म्हणजे काय? (Abdomen Pelvis Meaning in Marathi)

पोट म्हणजे आपल्या शरीराचा तो भाग जिथे आपली आंत्र, यकृत, प्लीहा, आणि इतर महत्त्वाचे अवयव असतात. पोटाच्या खालच्या भागाला पेल्विस म्हणतात. पोट आणि पेल्विस हे दोन्ही भाग आपल्या शरीराच्या अवयवांना सुरक्षा आणि आधार देतात.

युएसजी अब्दोमेन आणि पेल्विस चाचणी कधी करावी? When should a USG Abdomen and Pelvis test be performed?

जर तुम्हाला पोटाच्या किंवा पेल्विसच्या भागात कोणतीही समस्या जाणवत असेल, तर डॉक्टर तुम्हाला युएसजी अब्दोमेन आणि पेल्विस चाचणी करण्याचा सल्ला देऊ शकतात. ही चाचणी आपल्या अवयवांची स्थिती तपासण्यासाठी उपयुक्त आहे आणि ती वेगवेगळ्या आजारांचे निदान करण्यासाठी मदत करते.

आयव्हीएफ आणि आययूआय उपचारांतील पेल्विसचे महत्त्व

जर एखाद्या जोडप्याला नैसर्गिक प्रजनन प्रक्रियेत अडचणी येत असतील, तर इन विट्रो फर्टिलायझेशन (IVF) आणि इंट्रायुटेरिन इन्सेमिनेशन (IUI) यांसारख्या प्रगत उपचार पद्धतींचा अवलंब केला जातो. या प्रक्रियांमध्ये पेल्विसच्या आत असलेल्या अवयवांची योग्य स्थिती आणि कार्यक्षमता महत्त्वाची भूमिका बजावते.
  • आयव्हीएफ (IVF): पेल्विक गुहेत असलेल्या गर्भाशयात भ्रूण हस्तांतरित केला जातो. पेल्विसच्या आरोग्यावर उपचार यशस्वी होण्याचा प्रभाव पडतो.
  • आययूआय (IUI): या प्रक्रियेत शुक्राणूंना गर्भाशयात पोहोचवले जाते, ज्यासाठी डिंबवाही नलिकांचे कार्य व्यवस्थित असणे आवश्यक असते.
पेल्विस हा शरीराचा खालच्या भागातील एक महत्त्वाचा भाग आहे. पेल्विस म्हणजे शरीराच्या खालच्या बाजूचा तो भाग ज्यामध्ये श्रोणि हाडं, श्रोणि गाठ, आणि त्यातील अवयव सामावलेले असतात. हा भाग मुख्यतः स्त्रिया आणि पुरुषांमध्ये थोडासा वेगळा असतो. पेल्विसमध्ये असलेल्या हाडांचे कार्य आपल्या शरीराला स्थिरता आणि समर्थन देणे आहे. तसेच, पेल्विस आपल्या शरीरातील काही महत्त्वाच्या अवयवांना देखील संरक्षित करतो.

निष्कर्ष (Conclusion)

पेल्विस हा शरीराचा एक अत्यंत संवेदनशील आणि महत्त्वाचा भाग आहे. पेल्विसच्या आजारांची लक्षणे ओळखून त्वरित वैद्यकीय सल्ला घेणे आवश्यक आहे. योग्य उपचार, नियमित तपासणी, आणि जीवनशैलीतील सुधारणा यामुळे पेल्विसच्या आजारांपासून आपला बचाव होऊ शकतो. पेल्विसशी संबंधित कोणत्याही समस्या किंवा प्रजनन आरोग्यासंबंधित प्रश्नांसाठी त्वरित उपचार घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. मुंबईतील सर्वोत्तम आयव्हीएफ केंद्रांपैकी एक, यशोदा आयव्हीएफ सेंटर येथे अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने प्रजनन उपचार दिले जातात. या केंद्राने यशस्वीरीत्या 5,250 पेक्षा जास्त आयव्हीएफ सायकल्स पूर्ण केल्या आहेत, ज्यामुळे ते मुंबईतील सर्वोत्तम आणि विश्वासार्ह केंद्रांपैकी एक मानले जाते.